Czym jest elektrokardiografia i jak działają elektrody? Dlaczego stanowią nieodłączny element badania EKG? Odpowiedzi znajdują się poniżej.

Dzięki elektrodom EKG, można wychwycić różnicę w napięciu elektrycznym podczas skurczów serca i przedstawić wyniki w formie wykresu. Są one nieodzownymi akcesoriami badania elektrokardiograficznego i przyczyniają się do zdiagnozowania wielu groźnych chorób serca.

 

Czym jest elektrokardiografia?

Podstawy elektrokardiografii opisał Willem Einthoven. Założył on, że ciało jest jednorodnym ośrodkiem a serce ma centralne położenie w klatce piersiowej. Uważał, że punkty odprowadzeń elektrod dwubiegunowych, znajdujących się na rękach i lewej nodze, są jednakowo oddalone od siebie i od serca oraz że tworzą one wierzchołki trójkąta równobocznego, w którego środku znajduje się serce. Serce jest też uważane za przestrzenny układ ładunków elektrycznych, a zjawiska elektryczne zachodzące w nim, można wyrazić jednym wypadkowym dipolem.

Elektrokardiografia, to sposób rejestracji elektrycznej czynności mięśnia sercowego z powierzchni klatki piersiowej, w postaci różnicy potencjałów pomiędzy dwoma elektrodami. Zmiany napięcia, które stanowią wynik zmiany chwilowego wektora elektrycznego serca, mierzy się w różnych punktach ciała. Miejsce przyłożenia elektrody, to odprowadzenie. Wielkość napięcia mierzonego między różnymi parami odprowadzeń jest zależna od położenia tych punktów względem środka serca i względem siebie.

Elektrokardiogram jest graficznym zapisem zmian potencjałów w trakcie depolaryzacji i repolaryzacji komórek mięśnia sercowego. Niezależnie od położenia odprowadzeń, otrzymamy zawsze charakterystyczny zapis, w którym poszczególne załamki odzwierciedlają odpowiednie fazy pracy serca.

 

Jak działają elektrody EKG?

Elektrody EKG są niezbędnymi akcesoriami wykorzystywanymi do badania elektrokardiograficznego, które służy zbadaniu potencjału czynnościowego serca.

W badaniu EKG, są one umieszczone na klatce piersiowej oraz na kończynach pacjenta i zbierają z powierzchni ciała informacje o elektrycznej pracy serca. Miejsca, w których łączą się elektrody, do których przyczepia się przewody elektryczne, pokryte są chlorkiem srebra, zapewniającym prawidłowe przewodzenie i odzwierciedlenie odbieranych sygnałów z ciała pacjenta na urządzeniach do odczytu EKG.

Odczyt ów, umożliwia różnica potencjałów pomiędzy elektrodami. Dane do niego, uzyskiwane są z dwóch elektrod, pomiędzy którymi występuje różnica napięcia. Wynik badania EKG, to krzywa elektrokardiograficzna, zapisana na papierze milimetrowym lub odczytywana na ekranie monitora. Zbudowana jest ona z powtarzających się części, a każda z nich odpowiada jednemu pełnemu cyklowi serca, od momentu napłynięcia krwi do przedsionków, poprzez skurcz przedsionków i komór, aż do momentu wypompowania krwi z serca. Dzięki zapisowi potencjałów depolaryzacji i repolaryzacji komórek sercowych, lekarze mogą przeprowadzić analizę i stwierdzić prawidłową lub wadliwą pracę serca. Oprócz tego, na podstawie elektrokardiogramu, kardiolog może ocenić ryzyko leczenia chirurgicznego, u pacjenta cierpiącego na dane schorzenie.

 

Jak stosuje się elektrody w badaniu EKG?

Do konkretnego typu badania, muszą być zastosowane właściwe elektrody EKG. Każda z elektrod EKG, wykorzystanych do wykonania badania spoczynkowego, ma określone miejsce, w którym należy ją przyczepić. Sześć elektrod powinno znaleźć się na klatce piersiowej, i są to tzw. elektrody przedsercowe, a cztery na kończynach, i są one nazywane elektrodami kończynowymi. Aby właściwie przygotować miejsce ich przyczepienia, należy ogolić skórę i oczyścić z naskórka i potu specjalnym żelem ściernym. Wykonuje się to w celu uzyskania lepszej przewodności elektrycznej elektrod.

Również przy próbie wysiłkowej oraz długoczasowym EKG wykonywanym metodą Holtera każda elektroda jednorazowa ma swoje miejsce, a skórę przygotowuje się każdorazowo do badania.

W zależności od wykonywanego badania, stosuje się w elektrodach EKG żel ciekły lub stały. Ciekły, wpływa na idealny przepływ sygnału a stały powoduje optymalne przyleganie do ciała.

 

Jakie są stosowane rodzaje elektrod?

Ze względu na metodę mocowania, elektrody dzieli się na elektrody jednorazowe, elektrody przyssawkowe będące akcesoriami wielokrotnego użytku, czyli elektrody przedsercowe oraz elektrody klamrowe służące do pomiarów potencjałów na kończynach. Elektrody jednorazowe mogą być wykonane wykonane z pianki polietylenowej albo mikroporowatej włókniny PET i dzielą się one na elektrody ze stałym i ciekłym żelem.

 

Rodzaje elektrod EKG w zależności od wykonywanych badań

W diagnostyce wykorzystuje się elektrody do badań krótkookresowych i spoczynkowych oraz elektrody do badań Holtera, przeznaczone do badań 24-godzinnych i dłuższych. Z kolei, elektrody do badań długookresowych i wysiłkowych wyprodukowane są z włókniny, która przepuszcza powietrze, aby nie dopuścić do oparzeń skóry. Charakteryzują się one mocniejszą warstwę przylepną, a także posiadają specjalne nacięcia, aby ułatwić przyczepienie przewodu. Takie elektrody, mogą być wykorzystywane także przy badaniu EKG długoczasowym. Istnieją również specjalne elektrody przeznaczone dla dzieci i młodzieży, które posiadają mniejszy rozmiar i nazywane są elektrodami pediatrycznymi. Są to akcesoria o dużej odporności na wilgoć, przez co mogą być wykorzystane w inkubatorach.

 

Umiejscowienie elektrod

Przed nałożeniem każdej z elektrod, ciało pacjenta zostaje zwilżone roztworem alkoholowym w miejscu jej naklejenia, aby zwiększyć przewodzenie. Każda elektroda ma konkretnie przypisane miejsce, w którym należy ją umieścić. Klipsy zakładane są na nadgarstkach, na prawym nadgarstku powinien znajdować się klips czerwony, a na lewym żółty. Zakłada się je również na kostki nóg, czarny na prawą, a zielony na lewą. Czarna elektroda stanowi uziemienie. Odprowadzenia kończynowe możemy podzielić na:

  • Dwubiegunowe – I, II, III
  • Jednobiegunowe – aVL, aVR, aVF

Elektrody ponumerowane ze znakiem V od V1 do V6 przy pomocy przyssawki umieszcza się na klatce piersiowej pacjenta. Nazywane są one przedsercowymi odprowadzeniami Wilsona. Prawidłowe rozmieszczenie elektrod w EKG jest niezbędne do uzyskania dokładnych wyników. Oznacza się je też różnymi kolorami:

  • V1-kolor czerwony,
  • V2-kolor żółty,
  • V3-kolor zielony,
  • V4-kolor brązowy,
  • V5-kolor czarny,
  • V6-kolor fioletowy,

Każde z zastosowanych odprowadzeń, przedstawiane jest w elektrokardiogramie jako osobne, gdyż ułożone one są w innej pozycji w stosunku do serca. Podczas badania, prąd z elektrod przepływa przez ciało pacjenta. Po zakończeniu badania, należy sprawdzić czy elektrokardiogram został zapisany bez zakłóceń, po czym zdejmuje się elektrody z ciała pacjenta. Wynik badania EKG zapisywany jest na papierze milimetrowym.

Zarówno aparaty EKG, papier mimilemtrowy, jak również i elektrody EKG zakupić można w sklepie medycznym Kredos.